tirsdag 27. september 2011

Å fotografere verb

Tenk deg litt om. 
Kva fotograferer du? 
Ting? 
Personar? 
Motiv? 
Eg skal gi deg eit bra tips. 
Prøv å fotografere verb!

Uklår, både med og utan hatt.
Ein dyktig fotojournalist lærte meg dette ein gong. Han sådde ein tanke i meg om at handling ofte skildrar ein situasjon betre enn objekt. Av og til er det greit å ta bilete av ting (substantiv). Ganske enkelt fordi ting skildrar ting. Men av og til (faktisk ofte) har det ein tendens til å bli litt statisk. Tenk på alle dei flotte "mann framfor hus"-bileta du finn i norsk lokalaviser. Gjerne der historieforteljaren er ein journalist med kamera (noko som IKKJE må forvekslast med ein fotojournalist). Funksjonen til eit avisbilete er å fange lesaren, få han til å stogge opp på sin veg frå side 1, og gjere lesaren så interessert at han les teksten og saka som ledsagar biletet. Då fungerer sjeldan "mann framfor hus"...
(Fotojournalist Oddleiv Apneseth er eit hederleg unntak. Han er  rådyktig på "mann framfor hus" og "prest framfor traktor"!)

Tenk kor mykje artigare det er å fotografere ting som skjer! Eit bilete der det er ei handling som styrer motivet, og der du faktisk føler at motivet er i rørsle. Då skal du tenke på verb! For verb er noko som skjer! Og noko som skjer er ofte betre enn ting som kun er!

Eg er fast fotograf på ein stor, årleg norsk countryfestival.
Der er det mykje som skjer!
Det er faktisk sjeldan at ting ikkje skjer!
Eit typisk motiv er folk som dansar.
Litt lang lukkartid, ein motiv i konstant rørsle; og så er ein i boks!
Ikkje ein pixel i biletet er skarpt, ikkje ein fot står stille.
Men biletet fungerer likevel.
Fordi det skjer noko!
Difor er lurt å fotografere verb!
Ikkje alltid.
Men oftare.
Enig?

onsdag 21. september 2011

Knallgod svart/kvitt med LAB

Svart/kvitt hadde si storhetstid før fargefilmen kom. Likevel er svart/kvitt framleis svært populært. Kva er det med svart/kvitt som er så interessant? Og korleis lagar ein eigentleg god svart/kvitt basert på eit digitalt bilete?

Svart/kvitt tatt med film på Mamiya RB67 6x7 mellomformat (120-film)

Generelt om svart/kvitt
Du har sikkert lagt merke til det. Ta eit nokså middelmådig bilete, gjer det om til svart/kvitt, og brått ser biletet litt betre ut med ein gong. Kanskje skuldast det at du kvittar deg med forstyrrande fargar? Kanskje vert det meir harmoni mellom ulike flater i biletet?
Men uansett kva du gjer, ikkje bruk svart/kvitt funksjonen i kameraet. Då har du ikkje høve til å bruke biletet i fargeversjon. I tillegg vil du kunne oppnå mykje betre svart/kvitt ved å gjere denne jobben sjølv frå grunnen av.

Om LAB
RGB er ein fargemodell som går ut på å definere fargar som additiv kombinasjon av tre fargar (raud, grønt og blått), der kvar "primærfarge" kan delast inn i 256 nivå (ved 8-bits filer). Ved å kombinere desse verdiane, får ein tilgjengeleg ein palett på ca 16.7 mill fargar. Stort sett nok! Ulempen er at denne modellen ikkje er så veldig god til å strukturere fargane slik auget vårt ser dei.

LAB derimot, er ein fargemodell som blir brukt for å definere eit fargerom på ein spesiell måte. Her vert ein farge definert i eit tredimmensjonalt koordinatsystem med A, B og L-akse. A-aksen går frå grønt til raudt, B-aksen frå blått til gult, medan L-aksen er lysstyrka (L for luminance). (RGB er forøvrig basert på LAB, så eigentleg er det LAB som er grunnfargemodellen!)
Kort fortalt, all fargeinformasjon ligg i to aksar, medan den tredje aksen viser lysstyrka og kontrasten.
Ein gråfarge blir dermed ikkje definert med tre fargar, som i RGB, men i kun ein verdi. 
Er dette nuftig med tanke på svart/kvitt?
Ja.
Veldig nuftig!
Ved å bruke LAB-modellen, kan vi kaste A og B-kanalen, og så sitte tilbake med ein kanal som i prinsipppet innheld all svart/kvitt-informasjonen, slik auget registrerer lys og kontrastar!

Kryptisk? Ja, sjølvsagt. Men som min matteforelesar på høgskulen sa det: 
"-Noken ting må me berra godta at SLIK e da... Og dao ekje det grunn til å henga seg opp i kvifor."
Det essensielle her er at vi lærer oss å bruke denne teknikken. Og det er heldigvis ganske så enkelt! 

Så, korleis?
Det enklaste er å bruke industrileiaren innan bilethandsaming, Adobe Photoshop. Andre program har samme funksjonane, men her brukar eg Photoshop som døme:
  • Opne fila i Photoshop.
  • Gå til "Image", "Mode" og endre fargerommet frå "RGB Color" til "Lab Color".

Hmm...
Ingenting skjedde...
Nei, det er fordi vi kun har endra måten fargane blir strukturert på. Det skal sjå likt ut.
  • Gå inn i"Channel"-paletten.
  • Legg merke til at at vi no har kanalane "Lightness", "a" og "b". Trykk på kanalane for å sjå på kva informasjon som faktisk ligg i dei ulike kanalane. Eg trur du kjem til å bli overraska over kor lite informasjon som ligg i fargekanalane, "a" og "b". Mesteparten av bildet ligg faktisk i "Lightness".
La oss difor slette fargekanalane og konsentrere oss om "lightness":
  • Velg "Lightness"-kanalen
  • Gå på "Image", "Mode" og "Grayscale".
  • Bekreft at du vil slette fargeinformasjonen.
  • Biletet er no i grayscale, med kun ein kanal.
  • Om du no vil bearbeide det i RGB (noko som kan vere praktisk med tanke på sluttproduktet), konverterer du biletet til RGB via "Image" og "Mode".
No kan du leite fram kurveverktøyet (CTRL + M), og justere litt på kontrasten slik at du får skikkeleg smell i biletet.


Såg dette vanskeleg ut? Første gangen er det litt uvant, men etterkvart går det leikande lett.
Om du er vant med å lage actions i Photoshop, kan du lage ein action som gjer denne jobben automatisk for deg, men samtidig stoppar opp slik at du kan sjekke kurvejusteringa på kvart bilete.

Dan McCafferty, vokalist i Nazareth, fotografert med Canon 5D.
Svart/kvitt produsert med LAB-teknikken skildra i dette blogginnlegget.
One more thing...
Eit siste tips på tampen; LAB eignar seg godt til å justere kontrast i fargebilete med. Ved å justere kun "lightness"-kanalen med td. kurver, kan du få endra på kontrasten i biletet utan at det går ut over fargane. Ei kontrastjustering i RGB medfører at alle tre fargekanalane vert endra for å oppnå ønska resultat, noko som ofte gjer at du må finstille fargane litt i tillegg. I LAB lar du fargane vere i fred, og endrar kun kanalen som faktisk innheld kontrasten! Ganske smart!

torsdag 15. september 2011

Smooth, feel & flow

Du har sikkert eksperimentert litt med lang eksponeringstid på rennande vatn. Då har du truleg òg møtt utfordringa med for mykje lys.
Resultatet av ekstrem bruk av fleire eksponeringar. Vatnet ser nesten ut som is.
Utfordringa
Du har funne den perfekte elva/fossen.
Du køyrer ISO så langt ned det går, du vel liten blendar (f/11-f/16).
Du får eit heilt ok bilete, men elva blir liksom ikkje "smooth" nok.
Du får for mykje lys, og biletet blir overeksponert når du brukar lang nok eksponeringstid til at elva vert perfekt.
Du gidd ikkje vente til kvelden (mindre lys), for då startar maratonsendinga med "E39- minutt for minutt"...
ND-filter? Nei, det har du ikkje...

Løysinga
Lang eksponeringstid midt på dagen (gjerne ein varm dag) skapar problem med mykje elektronisk støy.
Om du brukar blendar mindre enn f/16, vert diffraksjonsuskarpleiken så sjenerande at det går ut over sluttresultatet. Ein måte å løyse utfordringa vår på er å ta fleire eksponeringar.
Ta mange, kortare eksponeringar. Lange nok til at du får ei ok effekt, men kort nok til at biletet ikkje vert overeksponert. Kombiner deretter desse bileta i eit bilderedigeringsprogram. (Det seier seg sjølv at bruk av stativ ikkje berre er anbefalt, men påkrevd!)

  • Legg to og to bilete oppå kvarandre.
  • Reduser gjennomsiktigheita (opacity) på det øverste biletet til 50%. Då vil dei delane som ikkje har endra seg framleis sjå like ut, medan områder med rørsler vert meir utviska.
  • Kombinere to og to bilete. Dette gjer du i ein pyramidestruktur (td 16 originalbilete, kombinert til 8 bilete, som igjen vert kombinert til hhv 4, 2 og til slutt eit bilete.

Resultatet
No oppnår du eit bilete der vatnet har vorte heilt utviska og silkemjukt.
Det er forøvrig mange måtar å kombinere dei ulike laga på i Photoshop, dette er berre ein metode som kan brukast. I tillegg til at det rennande vatnet blir smooth, vil òg støyen i biletet verte kraftig redusert. Dette skuldast at støyen varierer frå bilete til bilete, og vil difor bli viska ut når du kombinerer fleire eksponeringar. Smart!
Dette biletet er basert på 8 eksponeringar, tatt midt på dagen i sterkt sollys.
Neste gong skal eg vise ein enkel og grei måte å lage knallgode svart/kvitt-bilete ved hjelp av fargerommet LAB.

torsdag 1. september 2011

Utan ein tråd...

Nakenbilete kan vere ganske eggande...
Beklager, men dette vert ikkje eit blogginnlegg med puppar, lår og andre delar. Derimot skal eg snakke litt om hud, og kva utfordringar som ligg i å fotografere personar med relativt sparsomlege mengder klede. Eg vil tru at flesteparten av folk i parforhold har tatt bilete som kanskje ikkje vert satt i album. Ikkje du? Yeah right...eg høyrer du seier det...

Vi snakkar i prinsippet om ein type portrettfotografering der former, linjer og skuggar spelar ei hovudrolle. Litt av kunsten er å halde på spenninga, utan å nødvendigvis avsløre for mykje. Det er kanskje meir interessant med det ein IKKJE ser, enn det ein ser.
I tillegg lurer du kanskje på kva to egg har med nakenfotografering å gjere. Stikkordet her er struktur, lyssetting, kontrastar og form. Klarer du å ta bilete av egg på denne måten, har du forstått mykje!

Lokaler
Det er ein spesiell setting, så det er viktig at vedkommande kjenner seg komfortabel. Kjente omgjevnader, god temperatur; det er mykje som spelar inn.


Struktur og tekstur
Tenk meir på linjer, former og struktur enn på kroppsdelar. Sjå på korleis linjer kjem inn i og forlet utsnittet. Gå nært (fysisk og med brennvidde), og konsentrere deg i første omgang om delar av kroppen, framfor heilpositur. I starten kan det vere greit å bruke eit utsnitt som gjer at du ikkje får med bakgrunn,. Ev. kan du bruke ein heilt mørk/svart bakgrunn, men det kan vere vanskeleg å få til i eit lite rom med lyse veggar.


Svart/kvitt
Det kan vere ein ide å start med svart/kvitt. Då er det enklare å konsentrere seg om former og skuggar. Som den kjente fotografen Ansel Adams sa det på spørsmålet om kvifor han foretrakk svart/kvitt:
- Those darn colors keep getting in the way.
Ansel Adams var landskapsfotograf, men prinsippet gjeld likeeins for hud. Mange seier faktisk at nakenfotografering minner mykje om landskapsfoto; det handlar mykje om former, linjer og struktur, men i ein annan målestokk og setting.

Lyssetting
Mjukt lys er mykje brukt. Dette betyr at ein nyttar lyskjelder der lyset vert spreidd via ei stor overflate. Ein metode kan vere å sette eit kraftig lys eller blitz bak eit kvitt, tynt plagg som spreier lyset. I studiosamanheng brukar ein reflektor, diffusor eller softboks til dette. Når ein har ei stor lyskjelde, får ein mjuke overgangar mellom lys og skugge, og huda får låg kontrast. Dette skapar eit flatterande lys som skjuler mykje av strukturen i huda. Ulempen kan vere at lyset sprer seg ofte i heile rommet, og det kan vere litt vanskeleg å kontrollere det.
Hardt lys er derimot eit lys som har avgrensa overflate, og som såleis skapar skarpe skuggar. Dette lyset kan fungere veldig god til å skape siluettar. Ved å bruke punktlyskjelder (td blitz utan lysmodifisering, på litt avstand), kan du "male landskapet". Det kan vere ein fordel å ha eit stort, mørkt rom, slik at ein har litt betre kontroll over kvar lyset vert reflektert.
Hud i seg sjølv har ei overflate som spreier lyset, så det er nokså enkelt å få mjuk og flatterande utsjånad. Vindaugslys er ofte det enklaste, dette er effekten du får av lys som kjem inn eit stort vindauge. Overskya vèr gir eit mjukt og flatt lys.

Detaljar
Som sagt; her er det snakk om å ikkje vise for mykje. Det er betre å lage ein bildeserie på fleire bilete, enn å skulle ha med alt i eit bilete. La gjerne vedkommande bruke hender og kroppen til å skjule kroppsdelar. Dette skapar spenning, og lagar i tillegg fleire linjer og former som bryt opp biletet.
Det er sjeldan at fjes er interessant i slike typer bilete. Dette kan vere greit av fleire grunnar, då det er mange som ikkje er komfortable med å kunne identifiserast.

Kontrastar
To bilete av samme motiv kan ha dramatisk ulik utsjånad, alt etter korleis kontrasten vert handsama i bileta. Bruk kontrast for å framheve linjer og sette fokus på spesielle delar av biletet. Naken hud er i hovudsak store homogene flater, så det gjeld å bruke kontrasten aktivt for å skille ulike flater frå kvarandre.

Forøvrig er det mykje å lære av dyktige aktfotografar. Min personlege favoritt er Andreas Øverland. Rådyktig fyr som tek fantastiske aktbilete! Få inspirasjon!

Litt humor på tampen: Om du ikkje har sett denne videoen frå 1998: god fornøyelse!