When you wish upon a star...

I starten av oktober kvart år, er meteorsvermen Draconidane aktiv. Normalt er denne svermen nokså middelmådig, men i år vart showet ganske så bra. Då måtte eg sjølvsagt fram med kameraet.

Eit utsnitt som viser ein meteor på veg gjennom atmosfæren.

Meteorsvermar for dummies
Skulda for denne meteorsvermen skal i all hovudsak leggast på kometen 21P/Giacobini-Zinner. P`n i kometnamnet indikerer at dette er ein periodisk komet, dvs at den har ei fast bane rundt sola (i motsetning til kometar som kun streifar innan solsystemet og forsvinn vidare ut i rommet).
Denne kometer brukar omlag 6.6 år på ei runde rundt sola, og legg etter seg eit støvband på si reise. Dette støvbandet har størst tetthet når den nærmar seg sola. På eit gitt tidspunkt kvart år kolliderer jorda inn i denne støvskya, og vi opplever ein meteorsverm. Du kan samanlikne det med å køyre bil i snøvèr. Snøfnugga står stille (relativt sett) i forhold til bilen si frontrute, men likevel ser det ut som om snøfnugga stråler mot ein frå eit punkt framfor bilen. Det samme skjer med jorda; vi kolliderer inn i støvskya, og meteorane strålar tilsynelatande ut frå eit stjerneteikn på himmlen. I dette tilfellet er stjerneteiknet Dragen, Draco, derav Draconidane.
Skjønt, sverm og sverm...
Folk har ofte litt store forhåpningar til meteorsvermar. Ein typisk meteorsverm har ein aktivitet på ca 10-15 meteorar pr time under ideelle forhold (mørk himmel utan dis og måne). Ikkje akkurat spektakulært. Ein rutinert meteorobservatør ser dog erfaringsmessig mykje meir enn ein nybegynnar. Du må vite kva du skal sjå etter.

Men ein meteorsverm kan òg vise kraftige musklar. I enkelte år kan aktiviteten på enkelte svermar vere tildels heftig. Dei kraftigaste utbrota til svermen Leonidane nådde i 1833 faktisk over 100.000 pr time! Det vert nesten 30 meteorar pr. sekund. DÅ regnar det meteorar! Slike hendingar er likevel ganske sjeldne.

Kva med i år?
I år var det bra "meldingar" for Draconidane. Forskarar estimerte timeratar på over 500. Men ein nesten full måne i sør vaska ut kontrasten på himmelen, slik at dei svake meteorane drukna. Likevel vart det eit ok show. På det meste talte eg 5 meteorar innan eit 10 sek. intervall. Fleire gongar såg eg skurar på 3-4 meteorar samtidig. Men det kunne òg gå fleire minutt mellom kvar gong eg såg noko. Slik er det med meteorar, dei er uforutsigbare.

Ein Draconide mot himmelbakgrunnen.
Legg merke til den oransje støvskya som meteoren etterlot seg.

Korleis fotografere meteorar?
Stativ og tråd/fjernutløysar er eit must. I tillegg treng du lyssterk optikk (gjerne f/1.8 eller større), høg ISO (1600++), lang eksponeringstid, moderat vidvinkel (ca 24-35mm og flaks!
Her nyttar det ikkje å sitt med fingeren på utløysar knappen. I det du ser meteoren, er det for seint å trykke på knappen. Trikset er å sette i gang kontinuerlege eksponeringar, slik at lukkaren stort sett er open heile tida. Om du brukar for lang eksponeringstid, risikerer du at himmelen vert for lys. Du må difor prøve deg litt fram.

Under meteorsvermen natt til laurdag brukte eg Canon 7D med Canon 24mm f/1.4L objektiv.
Lukkartida satt eg på 30 sek, ISO var 1600, og blendar f/2.2. Dette gav eit godt kompromiss mellom skarpt bildefelt, høg nok sensitivitet og passe eksponert himmelbakgrunn. Eg brukte ein programmerbar fjernkontroll (Canon TC-80N3) som automatisk eksponerte 30 sek eksponeringar med 2 sek mellom kvart bilete. Då kunne kameraet stå og jobbe sjølv, medan eg observerte meteorsvermen visuelt. Du må rekne med å slette mange bilete, her er det definitivt prøve-og-feile-metoden! Eventuelt "hit-or-miss".
Sjølv ved å bruke 24mm objektiv, er det litt begrensa kva synsfelt ein får på himmelen. Om du brukar ekstrem vidvinkel, får du riktig nok dekka større delar av himmelen, men meteorane blir veldig små. Brukar du større brennvidde, vil du få store, men få meteorar på bildebrikka. Du må difor òg ta eit val sjølv. Og utsnittet er uansett eit sjansespel. Det typiske er sterke meteorar som akkurat IKKJE går inn i synsfeltet på kameraet. Men kven kan vite?


Resultatet
Om du brukar stativ, kan du sette saman fleire eksponeringar med meteorar til eit bilete, og såleis få ein god visuell representasjon av svermen og utstrålingsmønsteret.

Dette biletet er satt saman av 10 bilete, og viser tydeleg at meteorane stråler ut frå eit punkt på himmlen.
Trykk på biletet for ein større versjon.

Neste forutsigbare meteorsverm av betydning er Gemindane rundt 13-14.desember. Den har ein nokså stabil timerate på ca 50-60 (ca 1 pr. min), og har nokså klare og sterke meteorar. I år vil månen øydelegge ein del, men merk deg datoen og gjer klar kamera!